Note: This database is re-populated every day at midnight, Eastern Standard Time. Information in this database may become unavalable for approximately 10 minutes while this process completes.
T-S 12.190
Editor: Ed. S. D. Goitein and Mordechai Akiva Friedman, Ḥalfon the Traveling Merchant Scholar : Cairo Geniza Documents (in Hebrew) (2013), vol. 4; also ed. S. D. Goitein, unpublished editions https://princetongenizalab.github.io/goitein-notes/4C.2.19%20India%20Book-%20IV_%20Halfon%20cold%20notes/T-S%2012.190_1%20%28PGPID%209089%29.pdf; also ed. S. D. Goitein, unpublished editions https://princetongenizalab.github.io/goitein-notes/5B.2.3%20India%20Book-%20IV%20Halfon%2081-130/T-S%2012.190_2%20%28PGPID%209089%29.pdf.
Library: CUL
Type: Letter
ח47
מכתב מאת יוסף אלעַדַנִי אלמַמְסַוִי אל חלפון ובו בקשת צדקה ממנו
ד32. TS 12.190
חומר הכתיבה: נייר; מידותיו: 23.2 x 18.3 ס"מ. פורסם אצל גיל ופליישר, ריה"ל וחוגו, עמ' 316–318. בע"ב ובמקומות פנויים בע"א כתב חלפון את תעודה ח48.
גויטיין תיאר מסמך זה כדלהלן:
לאחר שאיבד את כל רכושו בטביעת אנייה בים, מבקש יוסף אלעַדַנִי אלמַמְסַוִי (היינו יליד עַדַן, בדרום ערב, תושב מַמְסַא, מרוקו) סיוע מחלפון.
המכתב, שנשלח לחלפון בזמן שהותו בספרד או בצפון אפריקה, הוא פנייה שגרתית לבקשת סיוע בשם סוחר מצליח שירד מנכסיו עקב טביעת אנייה בים. המכתב נכתב ברשלנות מסוימת, וכפי הנראה נכתבו תחילה שמו של חלפון ושם העני (שורה 3, 5) ולאחר מכן נוספו מעליהם וביניהם הפסוקים שבראש הדף. הכתב הוא כתב ספרדי רהוט. סביר אפוא שיוסף אלעַדַנִי לא כתבו בידו שלו אלא אם כן נניח שהוא סיגל לעצמו את הכתב הספרדי בשבתו במגרב. אין זה יוצא דופן כלל שסוחר מצליח יתקשה לכתוב מכתב כראוי, ויבקש מאדם אחר, שכתבו נאה, לכתוב בשבילו.1 באחד מפרסומיו הראשונים ציין גויטיין שלדעתו יצחק אבן עזרא הוא שכתב את המכתב בעד העני,2 וזיהוי זה מקובל על דעת גיל ופליישר. אולם גויטיין לא הזכיר הצעה זו במקום אחר, ומסתבר שהוא חזר בו ממנה. ישנו אמנם דמיון מסוים לכתבו של יצחק אבן עזרא. אולם כבר ראינו שרב הדמיון בין כתיבת ידיהם של אישים שונים בספרד בזמן הזה, ואף הטעות בזיהוים נפלה בקצת מהמחקרים. השוואה מדוקדקת למכתבים הוודאיים שיצאו מידי יצחק אבן עזרא אינה מותירה ספק רב בדעתי שלא הוא כתב את המכתב הזה. יש שונות רבה במראה הכללי של הכתוב, והתפרוסת בדף – במיוחד אופן כתיבת השוליים – אינה דומה כלל למצוי במכתביו.
1 גִדוִ[ל החכמה ו]צִניף הבינה מקור השכל והמזמה החכם המופלא המשנה המעולה [...]
2 מלוה [יי חונן] ̇ד̇ל וג̇ו חמודות מצרים פאר משפחתו וה[דר] קהלתו בכתם טהור לא יסולה בִוִ שמִוִ
3 ̇ר חלפון ב̇ר נתנאל ̇ז̇צ̇ל מן עבדה
4 אשרי משכיל [אל] ̇ד̇ל וג̇ו ויחיהו ואשר בארץ ילכו יונקתיו ויהי כזית הודו וג̇ו
5 פזר נתן לִאִבִיונים צדקתו <<עומדת לעד קרץ>> אלמנקטע אלי פ̇צלה וראגי אִמתנאנה ואנעאמה יוסף אלעדני אלממסויִ
6 מִולאי וסידי ועמאדי אלמנעם אלמחסן אלמאן אלמפُ̇צל אלדי שהרת איאדיה וכתרת
7 [מ]פאכרה ופאז באלפצל ואלדין [...] רִפיעאً קדרה עטימאً שאנה ומן אדאם אללה מُדתה
8 [...] וִנִעמתה וחרמתה וחסן פי אלדארין עקْבَאה וצאן מן אלמראראת חובאה
9 ... كل مشيك ואתצלת אמאלך ואמאניך מעלמאً למולאי دام عزه במא
10 חל בה מן ע̇טים אלמחן אד כאן פי נעמה וחאל צאלחה וקעד בה אלזמאן ו̇צרבה
11 אלדהר בנצאבה ואנאך עליה בלִכִלִכלה בכלכלה ועטב פי אלבחר ולם יבקَ לממלוכה
12 שי אלא רחמה אללה תעלי ואנא אלשאכר ללה ולמולאי אן ינ̇טר מן חאלי באחסן נ̇טר
13 וינעם עלי עבדה במא כף בה וסהל לדיה ואלקליל מן ענדה כתיר
14 ואללה ̇גל תעלי יכתר נעמתה וינמ[י] ברכתה ויע̇טם מא לדיה
15 ויעינה עלי טאעתה ואמור דינה ודניאה
[שוליים]
(1) ואנִ[א ...]מִוִסִגִ [...]מוִ[...]23 ראפתה ומרתגי אנעאמה (2) ואפ[...]..24 תעלי עז ו̇גל למולאי אפִ̇צל (3) אלצُנע ואَגִזִלִה25 ואבקאה ואדאם עמרה ווצלה (4) אלגִוִאִלִ ואלסלם على حضرة المولى26 ورحمة الله تعلى27 (5) وبركاته ...